Vijf jaar geleden begon ik mijn promotieonderzoek, waarbij ik onderzocht op welke manieren steden het toerisme duurzamer zouden kunnen ontwikkelen. Steden worstelden toen (en nu nog steeds) met de druk van het groeiende toerisme en het vinden van manieren om dat toerisme duurzamer te maken. Ik heb uiteindelijk drie redenen gevonden waarom duurzaam toerisme nog steeds niet bestaat en aanbevelingen over hoe we hier aan kunnen werken.
Achtergrond
Als ik het over duurzaam toerisme heb, bedoel ik in de eerste plaats sociale duurzaamheid. Hoe blijft de stad een fijne plek om te wonen voor de bewoners? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de stad betaalbaar blijft voor de mensen die er wonen? Hoe zorgen we ervoor dat het niet allemaal wafelkramen en souvenirwinkels zijn? Later in mijn onderzoek heb ik ook ecologische duurzaamheid meegenomen door te kijken naar zaken als groen in de stad en duurzaam vervoer in de stad, omdat bijvoorbeeld de luchtkwaliteit net zoveel bijdraagt aan de leefbaarheid van de stad.
Mijn onderzoek richtte zich specifiek op recente vormen van toerisme in steden waar lokale overheden steeds meer toeristen willen aantrekken die op zoek zijn naar de lokale en off-the-beaten-track ervaring. Bij deze vorm van toerisme gaat het minder om het bezoeken van de hoogtepunten van de stad en meer om lokale initiatieven. De stad en haar inwoners hebben er baat bij omdat toerisme en het lokale leven meer met elkaar verweven zijn. Daarom zou het een meer duurzame vorm van toerisme kunnen zijn voor stedelijke bestemmingen, aangezien deze vorm van toerisme het lokale leven in de stad niet verstoort. In mijn onderzoek heb ik onderzocht of dit werkelijk het geval is en of deze vorm van toerisme inderdaad kan leiden tot duurzamere vormen van toerisme. Hier volgen de drie belangrijkste conclusies en aanbevelingen voor de toekomst.
Verbinding tussen stedelijke en toeristische ontwikkeling
Tijdens mijn onderzoek ontdekte ik dat veel stedelijke en toeristische ontwikkelingsprocessen sterk met elkaar verbonden zijn. Bijvoorbeeld, toerisme en de aanwezigheid van STR’s dragen bij aan bestaande huisvestingsproblemen in de stad of buurt. Toerisme heeft ook het potentieel om gentrificatie in de stad te versterken. Vooral omdat de toeristen die de lokale ervaring zoeken, meestal die buurten bezoeken waar al veel gentrificatie plaatsvindt. Ik heb daarom geconcludeerd dat dit soort toerisme weliswaar voordelen heeft, maar het heeft ook zijn negatieve kanten. We kunnen bijvoorbeeld niet zeggen dat toerisme duurzaam is als de helft van de mensen in de stad het zich niet meer kan veroorloven om er te wonen vanwege de toegenomen populariteit van de stad en de stijgende huizenprijzen.
Vanwege dit sterke verband kunnen we de twee gebieden in de praktijk niet van elkaar scheiden, omdat toerisme veel beleidsterreinen omvat, waaronder huisvesting, detailhandel, infrastructuur en groene energie, vooral als het gaat om duurzaamheid. Tegelijkertijd is tijdens het onderzoek duidelijk geworden dat beleidsmakers en andere belanghebbenden dit verband niet vaak aanpakken. Processen van gentrificatie worden bijvoorbeeld nauwelijks genoemd in een toeristische context. Mijn eerste aanbeveling voor een duurzamere ontwikkeling van stedelijk toerisme is dus dat bestemmingen meer aandacht besteden aan de relatie tussen stedelijke en toeristische ontwikkeling en de rol die deze speelt in duurzame ontwikkeling. Er is een meer holistische benadering nodig die alle facetten omvat die het toerisme raakt.
Belang van de waargenomen impact van toerisme
Ik heb ook gewezen op het belang van de waargenomen impact bij het bestuderen van duurzame ontwikkeling van toerisme. Dit kan sterk verschillen afhankelijk van de specifieke context. Vaak wordt toerisme nog gemeten in aantallen (bijv. aantal toeristen, aantal Airbnb’s, aantal souvenirwinkels) maar dit geeft niet altijd een goede indruk van hoe de impact in werkelijkheid is. Uit een casestudy over de aanwezigheid van Airbnb in Denver bleek bijvoorbeeld dat de negatieve impact het meest werd ervaren in de wijk met de minste Airbnb-appartementen, net omdat het een woonwijk is waar mensen niet zo gewend zijn aan toeristen als in het stadscentrum. Op basis van deze en andere bevindingen adviseer ik dat het nuttig zou zijn om de kwantitatieve maatstaven aan te vullen met meer kwalitatieve elementen, waaronder de geleefde ervaring van bewoners. Dit is belangrijk voor een beter begrip en een duurzamere ontwikkeling van het stadstoerisme en zal bestemmingen ook helpen om doelen te stellen voor een duurzamere ontwikkeling van het toerisme.
Neoliberaal denken ligt ten grondslag aan de niet-duurzame ontwikkeling van toerisme
Een van de belangrijkste redenen die ik in mijn onderzoek heb gevonden die aantoont dat duurzame ontwikkeling van stedelijk toerisme nog niet echt plaatsvindt, is het overheersende neoliberale denken onder verschillende mensen die betrokken zijn bij toerisme. Beleidsmakers en citymarketeers willen meer toeristen aantrekken en meer winst voor de stad genereren. Ondernemers willen meer geld verdienen met hun bedrijf, en toeristen willen de goedkoopste aanbiedingen bij het boeken van accommodatie en vervoer. Deze manier van denken staat duurzaamheid in het toerisme in de weg, omdat “winst maken” of “meer winst” bijna altijd (onbewust) boven andere duurzame waarden worden gesteld. Zolang strategieën die gericht zijn op het aantrekken van welk type toerist dan ook geschraagd worden door een neoliberale ideologie en gemotiveerd worden door het maken van winst, zal geen enkele vorm van toerisme in feite duurzaam zijn. Om toerisme duurzamer te ontwikkelen is het belangrijk dat deze manier van denken verrijken met nieuwe ideeën over de toeristische sector en de waarde ervan. Ideeën over degrowth, alternatieve economische modellen zoals doughnut economics, en regeneratief toerisme kunnen helpen bij het maken van die overgang. Mijn laatste aanbeveling is dus om vertrouwd te raken met die ideeën en ze te integreren in dagelijkse processen, besluitvorming en beleid.
